İstanbul'da İBB Ağaç A.Ş., bayram süresince parklar ve sahil bölgelerinden 1.170 ton çöp topladı. Bu süreçte 966 personel ve 143 araç kullanıldı. Çöplerin toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve işlenmesi yüksek maliyetler gerektiriyor ve her bir çöp, bu sürecin maliyetine katkıda bulunuyor.
İBB İstac, İstanbul’un ana yol ve meydanlarından günlük ortalama 160 ton atık toplarken, deniz yüzeyinden yaklaşık 5 milyon m² atık temizliyor. Ayrıca, mekanik süpürme ve elle süpürme yöntemleriyle geniş alanlarda temizlik gerçekleştiriliyor. Doğru atık yönetimi, çevre kirliliğini önlemenin yanı sıra ülke ekonomisine de önemli katkılarda bulunur.
Çevreye ve Doğaya Katkılar:
- Ekosistem Koruma: Çöplerin düzenli toplanması ve işlenmesi, doğal yaşam alanlarının korunmasına yardımcı olur. Özellikle deniz ve kara ekosistemlerinde atıkların temizlenmesi, biyolojik çeşitliliğin ve habitatların korunmasına katkı sağlar.
- Toprak ve Su Kirliliğinin Önlenmesi: Çöplerin doğru şekilde yönetilmesi, toprağın ve su kaynaklarının kirlenmesini önler. Bu, hem insan sağlığı hem de doğal su döngüsü için kritiktir.
- Karbon Ayak İzinin Azaltılması: Atıkların geri dönüşümü, yeni malzeme üretiminin gerektirdiği enerji miktarını azaltır ve böylece karbon salınımını düşürür. Bu, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adımdır.
- Doğal Kaynakların Korunması: Geri dönüşüm, doğal kaynakların tükenmesini önler ve hammaddelerin yeniden kullanılmasını sağlar. Bu, çevresel sürdürülebilirliği destekler.
Geri Dönüşümün Ekonomik Katkıları:
- Hammadde Tasarrufu: Geri dönüşüm, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur ve hammaddelerin ithalat ihtiyacını azaltır.
- Enerji Tasarrufu: Geri dönüşüm süreci, yeni ürünlerin üretiminde büyük ölçüde enerji tasarrufu sağlar.
- İstihdam Yaratma: Geri dönüşüm sektörü, toplama, ayırma, işleme ve yeniden üretim aşamalarında birçok iş olanağı sağlar.
- Atık Yönetimi Maliyetlerinin Azalması: Doğru ayrıştırılmış atıkların geri dönüşümü, depolama ve bertaraf maliyetlerini azaltır, bu da belediyelere bütçe tasarrufu sağlar.
- Ekonomik Değer: Geri dönüştürülmüş malzemelerden elde edilen ürünlerin satışı, ülke ekonomisine katkıda bulunur ve piyasada talep görebilir.
Türkiye'de Atık Yönetimi İçin Öneriler:
- Yasal Düzenlemeler:
Atık Ayrıştırma Zorunluluğu: Evsel ve ticari atıklar için kağıt, plastik, organik atık, cam, metal gibi atıkların ayrıştırılması zorunlu hale getirilmelidir. Her konut ve iş yeri için uygun ayrıştırma kutuları sağlanmalıdır.
Denetim ve Uygulama: Atık yönetimi yetkilileri tarafından düzenli denetimler yapılmalı ve kurallara uymayanlara para cezaları uygulanmalıdır. Ayrıca, vatandaşların ihbar edebileceği bir hattın oluşturulması yararlı olabilir.
Geri Dönüşüm Ücretleri ve Teşvikler: Ambalajlı ürünler için geri dönüşüm ücretleri belirlenebilir ve geri dönüşüm katkısı sağlayan bireylere ve işletmelere vergi indirimleri sunulabilir.
- Ödül ve Teşvik Sistemleri:
Ödül Programları: Geri dönüşüm oranlarını artırmak için puan ve ödül sistemleri oluşturulabilir. Çöplerini doğru şekilde ayrıştıranlara puan verilebilir ve bu puanlar çeşitli ödüller veya indirimlerle takas edilebilir. Ayrıca, geri dönüşüm yarışmaları düzenlenebilir.
Yeşil Nokta ve Geri Kazanım Katılım Payı: Ambalajlı ürünlerde yeşil nokta işareti kullanılabilir, bu işaret ürünün geri dönüşüm sürecine katkıda bulunduğunu gösterir. GEKAP ücreti de geri dönüşüm altyapısının finansmanı için uygulanabilir.
- Altyapı ve Eğitim:
Atık Ayrıştırma Altyapısının Geliştirilmesi: Ayrıştırma kutuları ve geri dönüşüm merkezlerinin sayısı artırılmalı. Ayrıca, halka açık alanlarda da ayrıştırma konteynerleri bulunmalıdır.
Eğitim ve Bilinçlendirme Kampanyaları: Atık ayrıştırma ve geri dönüşüm hakkında halkı bilinçlendirmek için okullarda ve halka açık alanlarda eğitim programları düzenlenmeli. Bilgilendirici materyaller kullanılarak toplumun çevre bilinci artırılmalıdır.
- İzleme ve Geri Bildirim:
Performans İzleme: Ayrıştırma ve geri dönüşüm oranları düzenli olarak izlenmeli ve analiz edilmelidir. Bu veriler, atık yönetimi politikalarının etkinliğini değerlendirmek için kullanılmalıdır.
Geri Bildirim Mekanizmaları: Vatandaşların geri dönüşüm süreçleri hakkında geri bildirimde bulunabileceği platformlar oluşturulmalı ve bu geri bildirimler sistemin iyileştirilmesine yardımcı olmalıdır.
- Pilot Proje Uygulaması:
Pilot Bölge Uygulaması: İstanbul’un belirli bölgelerinde pilot projeler başlatılmalı ve bu projelerin etkinliği değerlendirilmelidir. Pilot projelerden elde edilen veriler, gelecekteki düzenlemeler için rehberlik sağlayabilir.
Değerlendirme ve Raporlama: Pilot projelerin sonuçları düzenli olarak raporlanmalı ve kamuoyuyla paylaşılmalıdır. Başarılı uygulamalar genişletilerek diğer bölgelere yayılabilir.
Bu düzenlemeler, İstanbul ve Türkiye genelinde atık yönetimini geliştirmeye, çevre bilincini artırmaya ve doğal kaynakların korunmasına yardımcı olabilir.
Kaynaklar:
- Almanya Atık Yönetimini En İyi Uygulayan Ülkedir. (HANDBOOK GERMANY Almanya El Kitabı) https://handbookgermany.de/tr/waste-separation#:~:text=Almanya%27da%20atıkların%20ayrılması%20tüketici,kaynak%20tasarrufu%20sağlayarak%20doğayı%20korur.
- İBB Ağaç A.Ş: İBB Ağaç A.Ş Bayram Çöp Raporu
- İBB İstaç: İBB İstaç
- https://cygm.csb.gov.tr/sss/geri-kazanim-katilim-payi