Teknoloji ve gıda sektöründen sonra sırada eğitim fırsatçılığı söz konusu. Maliyet artışları sebebiyet gösterilerek acısı her zaman olduğu gibi asgari ücretle geçimini sağlamaya çalışan ailelerin belini ve boynunu büküyor.
En basitinden zaruri ihtiyaç listesinden olan sıradan bir okul çantasının fiyatı en düşük 500/600 TL den başlıyor. Niye bu kadar pahalı diye sorulduğunda artan maliyetler sebep olarak gösteriliyor. Ürünün bana gelişi bu kadar diyerek herkes topu birbirine atıyor. İnsanlar ürünün kalitesinden anlamıyormuş ve ilk defa bir okul çantası alıyormuşçasına muamele görüyorlar. Her ürünün bir kalite ederi vardır. İnanın sıradan bir imperteks çantanında fiyatı 750 TL olmamalı. Bu tamamen fahiş fiyat uygulaması olup ismi de fırsatçılıktır.
Ben sadece bir sıradan bir okul çantasından bahsediyorum. Okul çantasına gelene kadar bir öğrencinin defterinden silgisine, ayakkabısından formasına, kantininden servis ücretine kadar yıllık masrafları ortalamanın kat be kat üzerindedir.
Örneğin Devlet okullarından bahsedelim. Okulun isminin basılı olduğu formayı bile sanki lisanslı bir ürün alır gibi ödeme yapıyorsunuz. Üstelik zorunlusunuz çünkü okulun forması bu peki ya şuna ne demeli, geçen sene sıfır alıp giydirdiğiniz formayı bir sonraki sene giydiremiyorsunuz.
Neden? Olarak da
Okul bir karar değişikliğine gitmiş olup formasını değiştiriyor. Ve bu çok sık tekrarlanıyor. Kendi zamanımıza dönüp baktığımızda bir önlüğü bir kere alıp çok ekstrem bir durum olmadığı sürece giyer hatta aynı çantayı da o süre boyunca kullanırdık. Her şey çok daha kaliteliydi. Her sene bir okul çantası değişmezdiniz. Şimdi üretilen birçok şeyde aynı sorunlarla karşı karşıyayız. Ürünün kalitesi düşük fakat fiyatlar fahiş düzeyde
Okul kantinlerinde ise yeterli denetim söz konusu değil. Gelişme çağındaki bir çocuğun yememesi gereken birçok ürün satışta. Bizlerin ebeveyn olarak evimize sokmadığımız ve zararlı bulduğumuz bir takım hazır gıdaları çocuk kantinden çok rahat temin edebiliyor. Bir ilköğretim kantinine baktığınızda boyalı gıdalar, içinde sütten eser olmayan buz dondurmalar, trans yağlarla üretilmiş cipsler ve daha birçok katkı maddeli hazır gıdalar mevcut. Bir ortaöğretim kantininde de aynı şekilde cep yakan fiyatlarda besinler mevcut.
Tam gününü okulda geçirip dışarı çıkma imkânı olmayan bir öğrenci mecbur okul kantininden yemek yemek zorunda. En basitinden karnını doyurabileceği bir tostun öğrenci bütçesine uygun hale getirilmesi lazım. Her okulun kantin fiyatlarını belirleyen kantinciler odası vardır. Onların gönderdiği fiyat listesi her kantinde asılı olmak zorundadır. Bu fiyat listesi de öğrencinin bütçesine uygun hâle getirilmeli ve besin kalitesinden asla ödün verilmemelidir.
Okullar açılmadan Velileri Masrafları nasıl karşılayacağız? Derdi sardı. Ders başlamadan şimdiden dert başladı.
Yeni eğitim ve öğretim yılının da başlıyor.
Bu yıl yaklaşık 19 milyon öğrencinin okul hayatına başlaması bekleniyor. Maliyetlere bakıldığında en çok masraf okul öncesi dönemindeki çocuklar için yapılacak. Okul öncesi öğrencilerin kırtasiye masrafı 630 ila 1250 lira arasında değişirken ilköğretim çağındakiler için 500 liradan başlayıp 1000 liraya kadar çıkıyor. Ortaöğretimde ise bu fiyat 400 ila 925 lira arasında. Geçen yıla bakarak kıyaslama yapıldığında doların da etkisiyle bu sene yüzde 60 civarında bir artış görülüyor.
Kırtasiye masraflarını yapanlar sadece veliler ve öğrenciler değil. Okulların açılmasının yaklaşmasıyla eğitim sektörü de alışverişe hız veriyor. 2022 – 2023 eğitim ve öğretim yılında okullarda görev yapan öğretmen sayısı, 2021 – 2022 eğitim yılında 1 milyon 139 bin 673 olarak açıklanmıştı. Öğretmen görev yapıyor.
Eğitim kademelerine göre okul sayılarına bakıldığında en çok ilkokul olduğu göze çarpıyor. Türkiye'de 24 bin 576 ilkokul bulunurken 10 bin 24 ortaokul, 12 bin 972 ortaöğretim (lise) ve 10 bin 552 okul öncesi eğitim kurumu bulunuyor.2022
Okulların açılmasına sayılı günler kala okul masrafları velileri kara kara düşündürüyor. Ders zili anaokulu ve ilkokul 1. Sınıf öğrencileri için 4 Eylül’de, ortaöğretimdeki diğer öğrenciler için 11 Eylül'de çalacak. Henüz ihtiyaç listeleri tam olarak belli olmasa da veliler yavaş yavaş kırtasiye ve diğer giderler için bütçe hazırlamaya çalışıyor.
Geçtiğimiz yıllara göre kırtasiye ücretleri kat be ve kat artmış durumda her şeye peş peşe gelen zamlarla kırtasiye ve okul ücretlerindeki artış velileri kara kara düşündürüyor.
Okullarda kayıt için istenen ücret ve A4 kâğıdı birçok aileler ekonomik sıkıntılardan dolayı ödeme yapamıyor diye çocuklarımızı okuldan mahrum mı bırakacaklar?
Neden bunlar bile bütçeden karşılanmıyor? Sorusu akıllar adeta çakılıyor.
Bir hesap yaptığında iki çocuğun üniforma, kırtasiye, servis gibi masraflarının ilk ay toplamda en az 9 bin TL gibi bir masraf çıkıyor. Bu okulda çocuğun kantin den alacağı masraf dâhil değil aileler artık daha çok zorlanacak gibi geliyor.
Eğitim masraflarını kısaca ele alalım
Okul servisleri, okul forma ve ayakkabı masraflar, kitap ve kırtasiye masrafları, yemek masrafları, yurt masrafları,
Aileler bu günlerde kırtasiyenin yolunu tutuyor. Çanta gibi büyük kalemlerin eksik olduğu bu liste, güncel fiyatlarla 4,200 lira civarında tutuyor. Ancak kırtasiyeciler bu fiyatların okullar açıldıktan sonra neredeyse iki katına çıkacağının uyarısını yapıyor. Bu durumda
her şeye yetişmeye çalışan ailelerin psikolojik olarak da zor duruma sokuyor.
Okul öncesi ve ilkokulda kırtasiye malzemelerinin ücretleri dudak uçuklatır iken diğer sınıflarda ise MEB'in dağıttığı kitapların yetersizliği nedeniyle istenen ek kitap ücretleri cep yakıyor.
Ortalama okul çantası 600 lira beslenme çantası 150 lira matara (suluk) 100 lira İstanbul’da en kısa mesafe servis ücreti 1250 lira (Hostes ücreti dâhil değil) Okul forması:
Kısa kollu tişört 150 - 200 lira, polo yaka tişört 300-400 lira, kapüşonlu sweatshirt 400-650 lira, fermuarlı ceket 400-1000 lira, eşofman altı 230-500 lira, eşofman takımı 500-2000 lira, pantolon 500-900 lira (2023 ortalaması
Birde servis kullanmayan toplu taşıma kullanan öğrencilere bi bakalım
Okul servis ücretlerinde 0-1 kilometre arası mesafe ücreti 792 liradan 1200 liraya çıkarıldı. Tramvay ücreti 15 liraya, Marmaray uzun mesafe ücreti 21,91 liradan 33 liraya yükselirken, metrobüs ücreti 14,69 TL'den 22,25 TL'ye çıkarıldı.
Okumakta zor hale doğru ilerliyor.
Hayat değil artık okumakta zorlanıyor.
Gelelim özel okullara…
Özel okullarda okul, yemek, kırtasiye ve servis ücreti hesaba katıldığında ortalama tek bir öğrencinin yıllık masrafı 50-60 bin TL'den başlıyor, 180 bin TL'ye kadar çıkabiliyor. Türkiye Özel Okullar Derneği Başkanı Zafer Öztürk bu ücretin devlet okullarında bile 40-45 bin TL'den başladığını söyledi. Yıl 2022 için geçerli 2023 yılını beklemekteyiz.
Bu aşamada devletimize destek olmak için öğrencilere katkı sağlayan kuruluşları da unutmamak gerekir.
Öğrenciye para yardımı yapan kurum ve kuruluşlar ise;
- Vakıf ve dernek bursları
- KYK bursu
- Holding ve İş Adamları
- Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları
Ayrıca
Kaymakamlık binalarında hizmet veren Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığı ile verilen yardımlardan yararlanmak için ailelerin bizzat başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Devlet tarafından öğrencilere verilen para yardımı başvuru formu e-devlet üzerinden yâda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına gidilerek doldurulmaktadır. İlkokul ve ortaokul öğrencilerine ve para yardımı formu öğrencilerin velisi tarafından kimlik bilgileri girilerek doldurulması gereklidir.
E-Devlet üzerinden devletin öğrencilere verdiği para yardımı başvuru formunu doldurmak için https://www.turkiye.gov.tr/aile-ve-sosyal-hizmetler-sosyal-yardim-basvuru-hizmeti linke tıklayarak kullanıcı girişi yapıp formu doldurabilirsiniz.
Devletin okuyan çocuklara verdiği eğitim desteğinin yanında birçok il ve ilçe belediyesi her sene eğitim dönemin başında öğrencilere eğitim yardımı yapmaktadır. İlkokul, lise ve Üniversite öğrencilerine verilen para yardımı Büyükşehir Belediyeleri tarafından verilmektedir. Öğrenciye para yardımı veren belediyelere öğrenci velisinin bizzat sosyal yardımlar birimine başvurması halinde verilir. Peki, öğrenciye yardımı parası başvuru şartları nelerdir? Sorusuna cevap vermek gerekirse;
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak
- Ailenin maddi durumunun kötü olması
- Ek gelir kaynaklarının bulunmaması
- Hane halkı geliri asgari ücretten düşük olması
- 6 ayda 1 defa gelir kontrolü yapılmaktadır gelir durumunun değişmesi halinde yardım kesilir
- Eğitim yardım parası hane başına değiş okuyan çocuk başına verilmektedir
- Çocukların eğitim hayatına devam etmeleri gereklidir
- Okulda devamsızlık yapılmaması gerekir
- Okul açık olduğu sürece yardım yapılır
Neler yapıla bilir vergiler düşebilir vs. Eğitim hem bireyler için hem de toplumlar için en önemli kurumlardan biridir.
Son söz olarak ise okullarda yemekhanelerin açılması gerekir. Her okulda yemekhane olması hem öğrencilerin hem de geleceğimizin teminatları için bu çok önemli bilindiği gibi birçok ailelerin maddi durumları olmadığından dolayı okula gönderirken maddi destek veremedikleri için gün boyu aç kalmaktadır. Çocuklar bu sebepten dolayı eğitimde verimli olması beklenemez şuan ki hükümetin eğitim alanında bu açığa bir an önce çare bulunması için gerekli çalışmaları yapması gerekmektedir. Devletimiz okullarda yemekhanelerin masraflarını karşılaması gerekir. Kantinlerde ise çocuklara zararlı olan onların hem beyin hem de vücut yapılarını, okullarda dikkat eksikliğine sebep olacak yiyeceklerin hepsi kantinlerden yasaklanması gerekir.
İstanbul Times / Ömer Kantemür