Giriş
Günümüzde teknolojinin hızla hayatımıza girmesiyle birlikte, kitaplara olan ihtiyacın önemi kendisini daha çok his ettirmektedir. Müslümanlar, “Oku” mektebinin öğrencileridir.
Rabbimiz Kur’an’da şöyle buyurmaktadır:
"Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" ( Zumer, 39/9)
Bu makalemizde, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Recep Ardoğan imzalı, “Temellerden Topluma Kelam İlminde Sosyal Açılımlar”, “İslam'da Din Özgürlüğünün Temelleri Kelami Bir Yaklaşım”, “Âmentü Şerhi / İslam İnanç Esasları”kitapları üzerinde duracağız. Okuduğumuz faydalı her eserin, mutlaka hayatımıza bir şeyler katacağını unutmamak gerekiyor. Okumak, gerçeklerin farkında olmaktır. Okumak, bilmektir. Bilmek ise, insanın fıtratına uygun davranması demektir.
Birinci Kitap: Temellerden Topluma Kelam İlminde Sosyal Açılımlar
Eserde kelam ilminin, İslam inancının hayata ve topluma ve medeniyete zihniyet ve ilkeler olarak yansımaları tespit edilmeye ve açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu bağlamda insan, toplum, siyaset, hukuk ve medeniyete ilişkin çeşitli meseleler, kelam ilminin tespit ettiği temeller açısından incelenmiş, bazen soru yakından analiz edilmiş bazen uzaktan bütüncül bir bakışla değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Temel İslam ilimlerinden biri olan kelam ilminin yenilenmeye ve ayrıca yeni açılımlara ihtiyacı olduğu fikrinden hareket edilmiştir. Bu bağlamda, kelam ilminin çeşitli sosyal bilimlerle ilişki kurması gerektiği fikrinden hareket edilmiştir.
Eserin giriş bölümünde, bugün için, kelam ilminin, sosyal bilimlerin verilerinden yararlanması ama sosyal bilimler alanında ortaya konan teorilere de teslim olunmaması gerektiği; objektiflik iddiasında olan ama çoğu kez farklı dünya görüşlerine göre şekillenen sosyal bilimlere sorgulayarak yaklaşmasının önemi vurgulanmıştır. Kelam ilminin İslam inancını kesin delillerle tespit, ispat ve savunma rolüne vurgu yapılmış; sosyal bilimler alanında ortaya konan; din ve inançla ilgili farklı teoriler karşısında, kelam ilminin bunları sorgulamasının asli bir işlevi olduğu dile getirilmiştir.
Dinin ve din duygusunun kaynağına ilişkin farklı teorilere yer verilmiş ve bunların eleştirisi yapılmış, dinin kaynağı olan fıtrat ile vahiy arasındaki bağ dikkat çekilmiştir.
“İmanın Yapısal Özellikleri" konusunda, kelamcıların dilsel tahlili ve nakil açısından yaklaşım yanında insan psikolojisi ve sosyoloji açısından meseleye yaklaşılmıştır. İslam akidelerinin bilince, hayata, topluma, medeniyete, kültüre, ilkesel düzeyde yansımalarına değinilmiştir…
Sonraki bölümde: “İnsani" konu edilmiştir, insanın değeri, insanın toplumsal ve inanan bir varlık oluşu ortaya konmuş; insanı- için yaratılış gayesi ve yapısal özellikleri açısından bireysel özgürlüğünün hak ve zorunluluk olduğu açıklanmıştır.
“Din Özgürlüğünün Temelleri" bölümünde de insan hakları arasında yer alan ve İslam'da önemli bir yeri olan din özgürlüğünün inanç temelleri, İslam'da din özgürlüğünü temellendiren (ta'sil), haklılaştıran esaslar ortaya konmuştur.
Ayrıca, kitapta, modern batı düşüncesinde insan haklarının temellendiren kavramlar ve teoriler açıklanarak bunların eleştirisi yapılmıştır.
Kitapta, “Siyaset (İmamet-Hilafet)" konusunda, din-siyaset ilişkisi farklı bir yaklaşımla ele alınmış, İslam siyasi düşüncesine yön vermesi gereken umumi ilkeler ile İslam hukukçularının ve kelamcılarının görüşlerinden yararlanılmakla birlikte farklı yaklaşımlar ortaya konmuştur.
“Ekoloji" bölümünde de insanın doğal çevreye yaklaşımını şekillendiren inançlar ve bunların belirlediği ilkelere yer verilmiş; İslam'da ekolojik yaklaşımın temelleri tespite çalışılmıştır. İslam'da doğadaki varlıkların Allah'ın varlığının, kudret, ilim ve hikmetinin delilleri olduğu; sıfat ve isimlerinin tecellileri olduğu, bu nedenle varlıkların ve canlı çeşitliliğinin bir değeri olduğu, İslam'ın adalet ilkesinin her varlığa tabiatına uygun davranmayı gerektiği vurgulanmıştır. Yine İslam'da imtihan ve emanet inancının insanoğlunun doğayla ilişkilerine ne gibi ilkeler olarak yansıdığı da tespite çalışılmıştır.
İkinci Kitap: İslam'da Din Özgürlüğünün Temelleri Kelami Bir Yaklaşım
Kitabın girişinde, din özgürlüğünün tanımı, insan hakları içinde yeri, dinin ve din özgürlüğünün insan için önemi ve İslam'daki yerine ilişkin bilgiler verilmiştir.
İlk bölümünde, bireyin kendi iradesi ve aklıyla kullanacağı din hürriyetine saygıyı gerektiren İslamî ilkeler, özellikle nakilden delilleri gösterilerek ele alınmıştır.
İkinci bölümde, İslam'ın, toplumda farklı dinlerin bir arada barış içinde yaşayabilmesini ifade eden sosyal çoğulculuğu nasıl değerlendirdiği araştırılacak, konunun gerektirdiği ölçüde, din özgürlüğü bağlamında tartışılan İslamî kavramlar ele alınacaktır.
Son bölümde de dokunulamaz, devredilemez ve vazgeçilemez haklarından olan din özgürlüğünün neleri içerdiği araştırılmıştır. İşlenen konulara, bazen meselelerin fıkhî yönlerine değinilmekle birlikte, kelam ilmi açısından; İslam inancının içerdiği insan, toplum, hayat, siyaset ve medeniyet anlayışı açısından yaklaşılmıştır. Din hürriyetinin içeriğine, dinin nüvesini oluşturan imanın mahiyetinden hareketle varılmaya çalışılmıştır.
Üçüncü Kitap: Âmentü Şerhi / İslam İnanç Esasları
Kitabın "Giriş" bölümünde Din- İslam ve iman kavramları ve bunlar arasındaki ilişiler açıklanmıştır.
İman salt bilgiden, salt ikrardan ve zahirî teslimiyetten ibaret olmadığı üzerinde durulmuş, imanın insanın iç aleminde ne gibi değişikliklere yol açtığı incelenmiştir. İcmali iman-tafsilî iman, taklidi iman-tahkikî iman ayrımları açıklanmıştır.
Kitabı "giriş"ten sonra 6 bölüm izlemektedir. Bu bölümlerde de İslam inanç esasları "Amentü"deki sıraya göre konu edilmiştir. Ancak, günümüzdeki bazı inanç sorunlarına da yer verilmiş. Soru şeklindeki alt başlıkların altında, "şeytanların yaratılmasındaki hikmet", "Doğal afetlerin, hastalıkların, acı ve üzüntülerin yaratılmasındaki hikmet", "İlahi vahiylerde farklılık olup olmadığı", "din-şeriat ayrımı" "mucizenin akılla ve bilimle izah edilip edilemeyeceği", "ruh çağırmanın mümkün olup olmadığı" "ruh göçünün mümkün olup olmadığı" gibi meseleler de incelenmiştir.
Sonuç
Doç. Dr. Recep Erdoğan imzalı üç eser, Noya Medya kitaplığı arasında okurların istifadesine sunulmuştur. Üç eserde önemli konuları içermektedir. İslami bilgiye ulaşmak ve İslam’ı doğru kaynaklardan öğrenmek adına Doç. Dr. Recep Erdoğan, kaynaklardan istifade ederek kitaplarını hazırlamıştır.
Mustafa Kutlu’nun bir sözüyle yazımızı noktalayalım:
“İnternet kişiyi malumat sahibi eder ama bilgi sahibi etmez. Bilgi için kitabı görmeli ve baştan sonra okumalısınız.”
İşte bu eserleri de baştan sona okuyarak; Kelam, Amentü, İslam hakkında, bilgi sahibi olabilirsiniz.
Sevgi ve baki muhabbet ile…
İstanbul Times / Ziya Gündüz
